حسینیه اعظم مهدیشهریهای مقیم تهران
فولادمحله با فرهنگ زبان و تمدن مازندرانی بخش از هزار جریب تاریخی می باشد فولاد محله دروازه ورود به هزار جریب محسوب می شد به همین دلیل شاهد حواث بسیار زیادی مانند حمله مدوام یاغیان به این مرز بوم می باشد.فولاد محله از دیر باز به علت صنایع دستی خود مشهور بوده و استاد کاران معمار و توانمندی داشته و بسیاری از حمام های قدیمی منطقه با دست توانمند این معماران چیره دست طراحی و ساخته می شد.فولاد محله مهد علمای بزرگ از جمله محمدرضا مازندرانی بود.گرچه چند سالی از هسته ی اصلی خود جدا گشته اما مردم غیرتمند و با فرهنگ آن عاشقانه به زبان و تاریخ کهن خود عشق می ورزند.مردم مازندران بخصوص هزار جریب تاریخی هیچ وقت آن ها را جدا از خود نمی دانند. به توجه به همین علاقه به جغرافیای تاریخی فولاد محله پرداختم. چون حوادث منطقه دودانگه و چهاردانگه یا هزار جریب تاریخی را نمی توان بدون مطالعه ی جایگاه روستای فولاد محله پرداخت.
فولادمحله محصور به چند کوه از جمله چهار نو،کاشته کله ، مهتاب و گردنه سوته می باشد ارتفاع فولادمحله از سطح دریا های آزاد ۱۸۶۵ متر می باشد . فولادمحله ار لحاظ تقسیمات سیاسی و اداری مرکز دهستان بوده و در ۱۱۰ کیلومتری جنوب ساری و ۸۰ کیلومتری سمنان با مختصات جغرافیایی ،۵۳ درجه و ۲۵ دقیقه و ۴۸ثانیه شرقی و۳۶ درجه و ۳ دقیقه و ۳۶ ثانیه شمالی قرار گرفته است ،این روستا تا اوایل سال ۱۳۶۰ شمسی در حوزه استحفاظی دودانگه شهرستان ساری و پس از آن دربخش شهمیرزاد حوزه شهرستان مهدیشهر سمنان قرار گرفته است . فولادمحله از طرف شمال به روستاهای واوسر ، ولویه . اراء شهرستان ساری و از طرف شرق به روستای اگره دامغان و از طرف جنوب به روستای تویه دروار دامغان و از طرف غرب به روستاهای رودبارک و پرور شهرستان مهدیشهر متصل می باشد.
دهی است ازبخش دودانگه شهرستان ساری ۱۳۰۰ نفر سکنه دارد . آب آن هفت رشته قنات و چشمه ها و محصول عمده اش غله و لبنیات است. زنان شال گلیم و کرباس می بافند.( از فرهنگ جغرافیایی ایران جلد سوم)
هزار جریب بلوکی است بسیار معتبر هم دهات قشلاقی و هم دهات ییلاقی دارد. از طرف ساری که بخواهند آنجا روند کوههای بلند و راههای سخت دارد. دهات و خاکش منصل به دهات سمنان و دامغان می شود.فولاد محله یکی از دهات معتبر آنجاست .( افضل الملک ، رکن الاسفار، ص ۱۴۴)
فولاد محله نام یکی از روستا های دودانگه (رابینو- سفرنامه مازندران و استر آباد – ص ۱۸۷)
در کتاب سازمان جغرافیایی ارتش فرهنگ جغرافیایی استان دوم سال ۱۳۲۹ آمده است :« فولادمحله از هزار جریب و قریه معتبر است که با پانصد خانوار و مرکز تابستانی حکام هزار جریب می باشد »
شاهراه تاریخی پیش از اسلام راه ری، سمنان، شهمیرزاد ، فولاد محله بود که راه تپورستان در نزدیکی فولاد محله جدا شده و با گذشتن از روستای باستانی پرور ، کلیم، کاورد به دو شعبه تقسیم می شد.( عمادی باز خوانی تاریخ مازندران ص ۲۵)
کریم خان زند در تعقیب خان قاجار تا تهران آمد و از آنجا شیخ علی خان را با چهل هزار سپاه از طایفه افغان، ازبک و الوار را روانه ی مازندران کرد. سپاه زند به فیروز کوه رسید و در فکر تصرف ساری بود. خان قاجار که دامغان را در محاصره داشت، از تصرف آن چشم پوشی و از راه «فولاد محله هزارجریب»
به ساری رفت.( روضه الصفا ج ۹ ص ۷۵)
وجه تسمیه فولا محله
صنیع الدوله در سفر نامه خود معروف به مطلع الشمس در عبور از این منطقه می نویسید :« … از تنگه پرور گذشته چمن رسم رودبار است در کمال سر سبزی وخرمی در انتهای این چمن دو راه است یکی در طرف جنوب شرقی که از آهوان به سمنان می رود ،دیگری در سمت مشرق که راه فولادمحله است در میان راه رسم رودبار – فولادحله آب سرد دیده می شود ودر کوههای طرفین راه اشجار جنگلی بسیار است .قریه فولادمحله که از قرای دودانگه مازندران است در ابتدای جلگه واقع شده که موسوم به سلطان میدان است . آبادی در بالای تپه واقع و تقریبا ۳۰۰ خانوار است یک باب حمام و دو مسجد دارد پیش از این آبادی در تنگه که در طرف غربی جلگه است بوده و آثار و ابنیه و قبور کهنه آن ابادی هنوز نمودار است . در فترت زندیه ابادی از تنگه مزبور به این تپه که مصنوعی به نظر می اید نقل کرده اند و حصار و خندقی هم به دور آبادی کشیده و حفرنموده که آثار حصار و خندق در بعضی جاها هنوز باقی است . در این دوره عالمی که در فولادمحله ساکن می باشد اخوند ملاعلینقی است که از فضلا و علمای فقه و اصول و مرجع امور شرعیه اهالی است . در وجه تسمیه این قریه گویند فولاد نامی از اهالی خراسان قبل از استیلای عرب بر عجم به این ناحیه امده و بنای این قریه را نهاده و چون اهالی مازندران قریه را محله می گویند اینجا را فولادمحله نامیده اند. اما جلگه سلطان میدانی یا سلطان میدان از قریه مذکور سلطان سنجر سلجوقی در فصل تابستان به این نواحی آمده و این جلگه شکار گاه او بوده ودر آن آهو و گور صید می نموده و لهذا موسوم به سلطان میدانی شده ، چمنی نیز در این جلگه می باشد که ان را نیز سلطان چمنی می نامند و می گویند این چمن مرتع مراکب سلطان سنجر بوده است »
بعد از تخریب روستای بولا( روستایی بزرگ و آباد در قلب جنگل انبوه بولا، در جنوب پاجی میانای کنونی. این روستا به علت نامعلومی از بین رفت) به مکان فعلی آمدند و روستایی بنا کردند که به آن بولا محله می گفتند بعد به تحریف و تعبیر به فولاد محله معروف گردید.( حسین بنافتی – شجره الامجا فی تاریخ میر عماد- ص ۲۴)
آثار تاریخی فولاد محله در کتاب از آستارا تا استر آباد منوچهر ستوده جلد پنجم
۱- باغ ابراهیم خان سر تیپ دذر فولاد محله از دهکده پشتکوه دو دانگه
۲- خرابه برج قدیمی در فولاد محله
محمد رضا مازندرانی (فولاد محله ساری )
سید محمد رضا پسر سید محمدپسر سید رضا پسر حسین موسوی مازندرانی است.او از شاگردان آخوند خراسانی بود و پدرش سید محمد نیز اهل فضل ودانش بود ودر فولاد محله یکی از روستاهای توابع ساری(درتقسیمات کشوری اخیرا”فولاد محله به استان سمنان پیوست)می زیست.
محمد رضا نزدیک ۱۰سال در نجف اشرف نشیمن گزید وخود مدرس شد و مردان بزرگی تربیت کرد.
او داماد علامه سید علی نوری بود واز برکت این پیوند فرزندانی همه اهل فضل ودانش و پاکدامن پا به عرصه گذاشتند.
عموی محمد رضا نیز از بزرگان وادی علم است،محمد رضا درچهل سالگی در شب جمعه ۱۷جمادی الثانی ۱۳۷۱ ه ق برابر ۱۳۳۰ش در گذشت. ( خلیلی ازنی– مشاهیر چهاردانگه)