ایل راه «دِ کنار» مهدیشهر، مسیر استراتژیک عشایر ایل سنگسری
ایل راه «دِ کنار» در محل دربند مهدیشهر ایستگاهی برای عشایر و گله های گوسفندان است که به دلیل موقعیت استراتژیک این محل برای عشایر سنگسری، ضرورت ثبت این ایل راه دو چندان می نماید و توجه مسئولین امر را در این زمینه می طلبد. مهدیشهر به عنوان خاستگاه عشایر ایل سنگسری این روزها شاهد صدای کوچ عشایر به سمت ییلاقات است. کوچ بهاره عشایر ایل سنگسری که از ۱۵ اردیبهشت ماه از کویر و قشلاقات آغاز شده همچنان ادامه دارد و گله های گوسفندان در مسیر ایل راه ها همچنان طی طریق می کنند تا به ییلاقات برسند. برخی از عشایر نیز که مسیر کمتری را می پیمایند تاکنون گله های آنان به ییلاقات رسیده اند. طی مسیر گله های عشایر سنگسری از ۱۵ روز الی یک ماه زمان می برد و طی این مدت گله ها مسیر ایل راه ها عشایر سنگسری را از قشلاق به سمت ییلاق می پیمایند. عشایر ایل سنگسری با پیمودن ۱۸۰۰ کیلومتر طی مسیر دارای طولانی ترین مسیر ایل راه در جهان هستند.
مسیر ایل راه عشایر سنگسری که از قدیم الایام مسیر کوچ آنان بوده همچنان پا برجاست و اکنون نیز عشایر گله ها را از همین مسیر کوچ می دهند. هر چند که این مسیر ها دستحوش تغییرات و موانعی شده که پرداختن به آن در این مجال نمی گنجد.
عشایر سنگسری با توجه به مراتع ییلاقات و قشلاق که در چندین استان گسترده است، دارای چندین مسیر ایل راه هستند از مهمترین مسیر ایل راه این عشایر که همه ایل راه ها از هر مسیری به آنجا می رسد، ایل راه «دِ کنار» در محل دربند مهدیشهر می باشد. عشایر ایل سنگسری از هر ایل راهی که طی مسیر کنند گذر آنها به مسیر ایل راه «دِ کنار»خواهد رسید و از آنجا هرعشایری مسیر خود را ادامه می دهد تا به مرتع خود برسند لذا این مسیر ایل راه بسیار با اهمیت است چرا که هم نقطه تلاقی تمامی مسیر ایل راه است و هم در جوار شهر مهدی شهر، سکونتگاه اصلی عشایر سنگسری قرار دارد و عشایر بسیاری از امورات را می توانند در شهر خود رسیدگی کنند.
ایل راه «دِ کنار» در محل دربند مهدیشهر ایستگاهی برای عشایر و گله های گوسفندان است تا نیم روز یا یک روزی را در این محل که در جوار سکونتگاه اصلی آنان است به استراحت پرداخته و به حمام کردن و واکسیناسیون گوسفندان بپردازند. بر همین اساس به دلیل موقعیت استراتژیک ایل راه «دِ کنار» برای عشایر سنگسری، ضرورت ثبت این ایل راه دو چندان می نماید که توجه مسئولین امر را در این زمینه می طلبد. لازم به یادآوری است عشایر ایل سنگسری از گروه نیمه کوچندگان هستند و خانواده همراه گله به کوچ نمی پردازند به این صورت که در فصل زمستان در شهر سکونت داشته و در زمان تابستان بعد از اینکه گله های گوسفندان به سمت ییلاقات کوچ کردند، از ۱۵ خرداد به بعد به سمت ییلاقات روانه می شوند.