روستای ملاده ( یاد گار کهن)

نویسنده: حامد خلیلی ازنی

در قسمت یادگار کهن به روستاهایی می پردازیم که قبلا جزء هزار جریب تاریخی بودند و اکنون به استان سمنان ملحق شده اند . این روستا ها در زبان فرهنگ و تاریخ با مردم منطقه دودانگه و چهاردانگه شباهت تام دارند و جدایی مرز جغرافیایی هیچ وقت باعث جدایی فرهنگی و علایق این مردم با هم نخواهد شد.

روستای ملاده در ۷۰ کیلومتری شمال سمنان  واقع شده است. از روستا های تاریخی  هزار جریب می باشد.این روستا از روستاهای دهستان پشتکوه منطقه دودانگه بود که در سال ۱۳۶۰ از منطقه دودانگه جدا و به سمنان الحاق شده است. این روستا که یکی از روستا های حاکم نشین منطقه هزار جریب بوده است . نام سابق این روستا ایوک بوده است. این روستا جز اسران رستاق بوده که بعد از شکست محمود ولاش به خاک هزار جریب ملحق شده است. در کتاب  میر عماد الدین سردار مبازه با مغولان در این مورد چنین آورده شده است: میرعمادالدین با شکست سلطان محمود ولّاش، حکومت آسران رستاق را منحل کرد و منطقه ی آسران را به هزار گری (هزار جریب) ضمیمه کرد. منطقه ی آسران رستاق شامل هفتاد قصبه ی بزرگ از قبیل پرور، سنگسر، شهمیرزاد، کاورد، شلی، کولیم، هیکو، خینگ، آسران، اورپلنگ، اوک (ملاده کنونی) و.. بود. مرکز حکومت آسران رستاق، قلعه ای به نام آسران رستاق بود که در جنوب چاشم واقع بود این منطقه هم اکنون از مراتع سنگسری ها است و محلی ها به آن آسِرُن(âseron) می گویند.

  زبان مردم این روستا مازندرانی می باشد.

ملاده در لغت نامه دهخدا

ملاده . [ م ُل ْ لا دِه ْ ] (اِخ ) دهی از دهستان پشتکوه است که در بخش دودانگه ٔ شهرستان ساری واقع است و ۱۷۵ تن سکنه دارد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج ۳).

 ملاده یکی از روستاهای شهرستان مهدیشهر در استان سمنان است. این روستا در ۶۰ کیلومتری شمال مهدیشهر و در دهستان پشتکوه واقع است. بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت ملاده ۵۹ نفر (۲۴ خانوار) بوده است.(مرکز آمار ایران)

مهمترین اثر تاریخی روستای ملاده شکارگاه ملاده و عمارت ابراهیم خان است که در فهرست آثار تاریخی کشور به ثبت رسیده است .^[

^{وجه تسمیه ملاده}

در این روستا چهار طایفه زندگی می کردند که عبارت بودنداز:بوش،جولا،سادات وملا ،که با مهاجرت عده ای از طایفه ملا به روستای ایوک ومسکن گزیدن انها نام روستا راتغییر دادند وبه ملاده معروف شد.

عمارت ابراهیم خان

در روستای سرسبز و خوش آب و هوای ملاده (در حدود ۷۰ کیلومتری شمال سمنان) دو عمارت بزرگ و باستانی و زیبا وجود دارد که در دو سمت شرق و غرب به فاصله حدوداً ۵۰ متر به موازات یکدیگر قرار گرفته‌اند. مصالح اصلی بنا، خشت و آجر و نمای آن آجر و گچ است. این بنا که به شکارگاه ملاده نیز معروف است  این خانه در یک باغ مصفا ساخته شده و ساختمان قراولخانه یا عمارت کلاه فرهنگی درگوشه دیگری از باغ قرار گرفته است .
هر یک از این دو نوع ساختمان دو طبقه و دارای تعداد زیادی اتاق و راهروی مربوط به اتاق‌ها و طبقه فوقانی است. معماری ساختمان‌های مذکور بسیار زیباست. معماری، نوع گچبری روی دیوارهای اتاق‌ها و ایوان‌ها، ساخت تاقنماهای روی دیوار و در برخی جاها نقاشی‌های زیبای دیواری و نیز ایجاد شومینه‌های کوچک، به آن جلوه‌ای خاص داده است.
این ساختمان دارای یک حیاط بزرگ با درختان فراوان و متنوع است و کف حیاط خاکی است. سر در اصلی این ساختمان‌ها از جنس چوب است. درهای این دو ساختمان به فاصله چند متر مقابل هم قرار دارند. بالای سر در ساختمان غربی سال تعمیر بنا را سال ۱۳۱۰ نوشته‌اند.
این بناها در سال ۱۲۸۷ قمری به همت ابراهیم خان معروف به سالار افخم حاکم دودانگه و چهاردانگه برای سکونت شخصی احداث شد. پس از ابراهیم خان، پسرش اسماعیل خان در آن زندگی می‌کرد و به علت کشته شدن او، بازماندگان از آن محل کوچ کردند و خانه را غیرمسکونی باقی گذاشتند. در حال حاضر سرپرستی این ساختمان‌ها – به عنوان آثار باستانی – به عهده سازمان میراث فرهنگی استان است.

خانه ابراهیم خان مربوط به سدهٔ ۱۳ هجری قمری است و  این اثر در تاریخ ۲۲ آبان ۱۳۶۲ به شمراه  ۱۶۴۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

مرگ محمد ابراهیم خان دودانگه ای در سال ۱۳۰۰ق اتفاق افتاد