آیین های عزاداری در سمنان

به گزارش عرش نیوز از استان سمنان، این عزاداری با شور و حال خاصی در نقاط مختلف این استان و از جمله در نواحی مرکزی سمنان برپا می شود که در این یادداشت به معرفی اجمالی مهمترین آیین های آن پرداخته می شود

آیین های عزاداری در سمنان:
در شهرستان سمنان چند روز مانده به ماه محرم، زنان و مردان هر محله به نظافت مساجد و حسنییه ها پرداخته، علاوه بر آن سر در خانه ها و بازار را سیاه پوش می کنند.

چادر بزرگی موسوم به پوش یا خیمه به نشانه آغاز عزاداری برروی تکایای نقاط شهری و روستایی بر پا می گردد. از رایج ترین مراسم عزاداری مربوط به ماه محرم می توان به روضه خوانی، دسته گردانی، علم بندان، نخل گردانی و ادای نذورات اشاره نمود. در تمام نقاط شهرستان سمنان از اول ماه محرم، مراسم روضه خوانی در مساجد و حسینیه ها برگزار شده و برخی افراد نیز به بر پایی این مجالس در خانه های خود مبادرت می ورزند.
در طول شبهای دهه اول محرم، پس از نماز مغرب و عشاء مجالس عزاداری و سوگواری در مساجد با حضور روحانیون و مداحان انجام می شود. برپایی این مراسم تا پایان ماه صفر به طول می انجامد. یکی از شیوه های عزاداری این ایام، دسته روی یا دسته گردانی است. معمولاً از شب پنجم محرم به بعد دستجات عزاداری از مقابل حسینیه یا تکایای خود حرکت کرده و هر دسته مسیر مشخصی را در هر یک از شب ها طی می نماید.

آیین علم بندان:
علم ،چوب بلندی است که یک پنجه فلزی در راس آن نصب شده است. علم بندان از دیگر آئین های محرم در سمنان است که در بیشتر نقاط شهرستان با اندکی تفاوت در زمان و نحوه اجرا، انجام می شود. بسیاری از مردان و زنان به جهت بر آورده شدن حاجات خود در این مراسم شرکت نموده و نذورات خود شامل پول و پارچه ها را به علم می بندند. بدین ترتیب بدنه علم از پارچه های نذری اهالی پوشیده می شود. پس از پوشیدن علم، آن را با احترام بلند کرده و در این لحظه همگان صلوات می فرستند. برخی از افراد بنا به نذر خود در جلوی علم گاو یا گوسفند قربانی می کنند.

آیین نخل گردانی:
یکی دیگر از نشانه های عزاداری در نقاط مختلف نخل گردانی است. نخل را با پارچه های سبز و مشکی پوشش داده و در قسمت جلوی آن تصاویر امامان، شهدا و آینه می آویزند. برای بلند کردن نخل عزاداران شال سیاه به گردن خود می اندازند. نخل را در شبهای محرم همراه با هیاتهای عزاداری حمل می کنند. این شیوه در روزهای تاسوعا و عاشورا چشمگیرتر می باشد. در بین عزاداران روستای اعلا مرسوم است که برخی پایه های نخل را زنان در دست گرفته و در حمل آن شرکت می نمایند.

آیین روز تاسوعا و عاشورا:
اوج عزاداری ماه محرم در شب های تاسوعا و عاشورا است. اهالی هر محله پس از تجمع در تکایا و حسینیه های خود به سوگواری پرداخته و سپس در قالب دستجات عزاداری در سطح شهر یا روستا به حرکت در می آیند. در روز تاسوعا دستجات عزاداری مهدیشهر از حسینیه اعظم به طرف کوه تاسوعا حرکت می کنند. در میان دسته، علامت، علم، نخل و دیگر نشانه های عزاداری بچشم می خورد. عزاداران این شهر زنجیروار نخل را در مسیری شیب دار به فراز کوه برده و پس از عزاداری به محل قبلی باز می گردانند. مراسم نخل گردانی شهمیرزاد در بعد از ظهر روز عاشورا انجام می شود. عزاداران در قالب دستجات منظم همراه با حمل نشانه های عزاداری به ارتفاعات همجوار شهر رفته و از آن مکان به مقبره پیغمبران در ارتفاعات جانب دیگر شهر سلام می دهند. در میان دستجات این شهر حرکت ذوالجناح نیز مرسوم می باشد. عزاداران شهر سرخه بعد از نماز ظهر عاشورا نخل را در میان حسینیه، پنج نوبت می چرخانند. آتش زدن خیمه ها از دیگر مراسم شهر سرخه و برخی نقاط شهرستان می باشد. مراسم نخل گردانی محله جهادیه سمنان در بعد از ظهر تاسوعا بسیار باشکوه بوده و جمعیت زیادی برای شرکت در این مراسم در محل حضور می یایند. در ایام تاسوعا و عاشورا در میان دستجات عزاداری نشانه هایی چون نخل، علم، علامت، پرچم، سقا، چلچراغ و غیره مشاهده می گردد، پخت غذای نذری و تقسیم آن در بین اهالی هر محله از دیگر آداب این ایام می باشد.

سنگ زنی:
یکی دیگر از شیوه های خاص عزاداری رایج در منطقه، مراسم سنگ زنی عزاداران شهر سرخه و روستای اعلا است. در این شیوه عزاداران با در دست گرفتن دو چوب به اندازه کف دست همگام و هم نوا با آوای نوحه آنها را به هم می کوبند. در این شیوه، عزاداران به جای زدن بر سینه، دو چوب (سنگ) موجود در دستان خود را در حالت تک ضرب و سه ضرب بر هم می زنند. در شهر سرخه عزاداران دو هئیت خندق و آقا علی چال در روزهای تاسوعا و عاشورا در حالیکه لباس عربی بر تن نموده و چهره خود را پوشانده اند به سنگ زنی می پردازند.

شام غریبان:
غروب روز عاشورا، شام غریبان شهدای کربلاست. از این رو عزاداران هر محل از خواندن نماز مغرب و عشا در حالیکه شمع یا فانوسی در دست دارند در تاریکی اقدام به دسته گردانی در نقاط مختلف می نمایند. حمل نشانه های عزاداری در میان دستجات شام غریبان مرسوم نمی باشد. در نقاطی چون افتر، فولاد محله و شهمیرزاد، مراسم دسته روی و سوگواری تا سیزدهم محرم که اصطلاحاً سوم امام نام دارد انجام می گیرد. در شهمیرزاد و سرخه در غروب روز سوم جماعتی در قالب قوم بنی اسد به نشانه دفن نمادین اجساد شهدا در حال حمل بیل و کلنگ وشبیه نعش اقدام به دسته گردانی و سوگواری می نمایند.

تعزیه خوانی:
بر پایی مجالس تعزیه از دیگر روش های عزاداری در این ایام است. مجالس تعزیه در تکایا و حسینیه های نقاطی چون مهدیشهر، اعلا، دوزهیر، افتر، سرخه، فولاد محله و نیز در شهر سمنان برگزار می گردد. ایفا کنندگان نقش دریک گروه تعزیه شامل: امام خوان، شمر خوان، بچه خوان، حر، عباس، علی اکبر و غیره است.نام برخی از مجالس تعزیه خوانی که برگرفته از وقایع و حوادث کربلا به شرح زیر می باشد:
مجلس مصیب، شهادت حر، مسلم، دو طفلان مسلم، شهادت امام رضا (ع)، مجلس ابوالفضل، علی اکبر(ع)، قاسم و شهادت امام حسین (ع). گفتنی است که مجالس تعزیه خوانی زنانه نیز توسط برخی زنان روضه خوان این شهر در ایام محرم برگزار می گردد.